Գրաբարյան փոխադրություն

Եւ ասէ. Առն միոջ էին երկու որդիք: — ԵՎ ասաց նա, որ մի մարդ ուներ երկու որդի

ասէ կրտսերն ի նոցանէ ցհայրն. Հայր, տուր ինձ բաժին, որ անկանիյընչիցդ: Եւ նա բաժանեաց նոցա զկեանսն: — Եվ կրտսեր որդին ասաց  հորը, հայր իմ, տուր ինձ իմ բաժինը: Եվ հայրը իր որդիների մեջ բաժանեց իր ունեցքվացքը:

Եւ յետ ոչ բազում աւուրց ժողովեալ զամենայն կրտսեր որդւոյն` գնաց յաշխարհ հեռի. եւ անդ վատնեաց զինչս իւր, զի կեայր անառակութեամբ: — Եվ մի քանի օր հետո, կրտսեր որդին հավաքեց իր ամբողջ հարստությունը և գնաց հեռու երկիր և անառատ կյանք վայելով վատնեց իր հարստությունը:

Եւ իբրեւ սպառեաց զամենայն եղեւ սով սաստիկ յաշխարհին յայնմիկ, եւ սկսաւ ինքն չքաւորել: — Եվ  սպառեց իր ամբողջ ունեցքվածքը և պատահեց, որ այդ երկրում սաստիկ սով սկսվեց և արդեն ինքը սկսեց աղքատանալ:

домашние задания

Ответьте на вопросы.

1.1.   Каких насекомых увидели дети, как только пришли в лес?

Пёстрых бабочек и жуков.

Голубых стрекоз и муравьёв.

Муравьёв и бабочек.

​

1.2.   Кого дети увидели в лесу, когда присели на траву?

Ежей и белок.

Сороку и дятла.

Белку и кузнечиков.

1.3.   Кого услышали дети, когда перестали бегать и кричать?

Дятла и кузнечиков.

Кукушку и дятла.

Сороку и белку.

 домашние задания

1.4.   Кого дети хотели ловить?

Пёстрых бабочек.

Ежей.

Голубых стрекоз.

домашние задания

1.1.   Какое яичко снесла курочка Ряба?

Простое.

Золотое.

1.2.   Что делали дед и баба с золотым яичком?

Били-били – не разбили.

Били-били и разбили.

домашние задания

1.3.   Кто разбил яичко?

Мышка.

Дед.

домашние задания

 

1.6.  Какое яичко можно кушать?​

Золотое.

Простое.

​​

1.4.   Кто плачет?

Баба и дед.

домашние задания

1.1.   Что посадил дед?

Капусту.

Репку.

​

1.2.   Почему репка хорошо растёт?

Потому что дождь её поливает, а солнце греет.

Потому что на улице очень жарко.

1.3.   Какая выросла репка?

Очень большая.

Вкусная и сладкая, но маленькая

 

  домашние задания

1.4.   Почему дед один не может вытянуть репку?

Потому что он очень старенький и слабый.

Потому что она слишком большая.

1.5.   Кого позвал дед?

Бабку.

Внучку.

1.6.   Кто такая Жучка?

Кошка.

Собака.

 

 

 

 

Homework

Ex,2 d, p.41

2. How many emails are written every day?

3. Chocolate is sold in almost every country in the world.

4. Rice is not grown in England, but it is grown in Spain.

5. Are most emails sent from home computers?

6. Ferrari cars are made in Italy.

Ex, 2 e,p.41

2. The litter is picked up every morning.

3. A lot of trees are cut down every year.

4. Too much water is wasted.

5. Thousands of letters are delivered by postal workers.

6. Are successful films made in Hollywood?

Երջանկության իմսատը

Ավետիք Իսահակյանի  << Երջանկության իմաատը >> պատմվածքում ծերունի դերվիշը փորձում է Եգիպտական Սֆինքսից պարզել երջանկության իմսատը: Սակայն վերջինս պատասխանում է, որ մարդն անկարող է ըմբռնել  երջանկության իմաստը և խորհուրդ է տալիս անվերջ որոնումների մեջ  չլինել և չփորձել զգալ կամ խորհել այդ մասին:

Հավատարիմ ընկերը նման է հարուստության

Հավատարիմ ընկերը հարստություն է, քանի որ նրա հետ հաճելի է ժամանակ անցկացնել, սիրած զբաղմունքների և այլ նախասիրությունների մասին զրուցել: Նրա հետ դու երբեք մենակ չես զգա:

Հավատարիմ ընկերը երբեք չի ստի և չի դավաճանի: Դժվար պահերին և խդիրների դեպքում՝ դու կարող ես հենվել նրա վրա և վստահ լինել, որ նա քեզ մենակ չի թողնի:

Տնային աշխատանք

1.Բացատրական բառարանի օգնությամբ դու՛րս գրիր Ավ․ Իսահակյանի պատմվածքից բերված հետևյալ բառերի բացատրությունները։

• Ստերջ-ընտանի կենդանի, որը տվյալ տարում դեռ չի ծնել
• պրիստավ-  տեղական ոստիկանության պետ
• ռես- գյուղապետ
• կազակ- ցեղ
• կաչաղ- ավազակ
• թախանձանք-պաղատանք
• արախճի- թեթեվ, բարակ կլխարկ
• գավազան-փայտե ձող
• պարույկ-շրջանակ
• քյոշք- ապարանք

Գոյականի թվի կարգը

Այս կարգը ցույց է տալիս գոյականի արտահայտած առարկաների քանակը։ Գոյականն ունի երկու թիվ՝ եզակի և հոգնակի։  Եզակի թիվը ցույց է տալիս մեկ առարկա  և արտահայտվում է առանց վերջավորությունների, օրինակ՝ սար, վրձին,  ճանապարհ և այլն։ Հոգնակի թիվը ցույց է տալիս մեկից ավելի միատեսակ առարկաներ, օրինակ՝ սարեր, վրձիններ, ճանապարհներ։

Ժամանակակից հայերենում հոգնակի թիվը կազմվում է տարբեր վերջավորություններով։ Այդ վերջավորություններն են՝ -եր, -ներ, -իկ, -ք, -այք, ինք։  Առավել գործածական են -եր և -ներ վերջավորությունները։

Եթե բառը միավանկ է, ապա հոգնակին կազմում է եր մասնիկով, օրինակ՝ սարեր և այլն։ Եթե բառը բազմավանկ է, ապա հոգնակին կազմվում է -ներմասնիկով, օրինակ՝ գրիչներ, աթոռներ և այլն։

Բայց պետք է հաշվի առնել հետևյալ կանոնը, որ

ա) Մի շարք բառեր գրաբարում ունեցել են ն վերջնահնչյունը, այսինքն՝ այդ բառերը ավարտվել են ն-ով, որն աշխարհաբարում ընկել է (մուկն – մուկ, դուռն — դուռ և այլն)։ Այս ն հնչյունը մի շարք բառերի հոգնակիի կազմության ժամանակ վերականգնվում է, ինչպես՝ բեռներ, գառներ, դռներ, եզներ, թոռներ, լեռներ, ծնկներ, ծոռներ, հարսներ, ձկներ, մկներ, մատներ, նռներ և այլն։

բ)Ռուս բառի հոգնակին կազմվում է -ներ վերջավորությամբ՝ ռուսներ։

 գ) Այն երկվանկ բառերը, որոնց երկրորդ վանկը կազմված է գաղտնավանկի ը-ով, հոգնակիում հիմնականում ստանում են -եր վերջավորությունը, ինչպես՝ արկղ-արկղեր, աստղ-աստղեր, դուստր-դուստրեր, եզր-եզրեր, սանր-սանրեր, տետր-տետրեր, վագր-վագրեր և այլն

-Ք վերջավորությամբ կարող է կազմվել -ցի (-ացի, -եցի) ածանցով կազմված այն բառերի հոգնակին, որոնք ցույց են տալիս որևէ տեղի, վայրի, երկրի բնակիչ, օրինակ՝ գյուղացիք, քաղաքացիք և այլն։ Բայց պետք է նշել, որ այս ձևերը խոսակցական են, և գրական լեզվում գործածվում են այս բառերի -ներ վերջավորությամբ հոգնակիները՝ գյուղացիներ, քաղաքացիներ։ -Ք -ով է կազմվում նաև այլ բառի հոգնակին՝ այլք։ Երբեմն գործածվում է նաև այլեր հոգնակին, օրինակ՝ Ուր թալանում են մերոնք ու այլերը (Հովհ․Թումանյան)։

-Իկ վերջավորությամբ կազմվում է միայն մարդ բառի և նրանով կազմված այն բառերի հոգնակին, որոնցում նա վերջին բաղադրիչն է, օրինակ՝մարդիկ, տղամարդիկ, նախամարդիկ և այլն։

-Ինք վերջավորությամբ կազմվում է անձ բառի հոգնակին՝ անձինք, թեև գործածական է նաև անձեր ձևը։

Գրի՛ր  տրված գոյականների հոգնակիի կազմության ձևերը՝  –եր և -ներ վերջավորությամբ։

Պատգամախոս-Պատգամախոսներ, գծանկար-գծանկարներ, կողակից-կողակիցներ, սկզբնատառ-սկզբնատառեր, պարերգ- պարերգեր, մարզպան-մարզպաններ, հայագետ-հայագետներ, վիպագիր-վիպագիրներ, արջաբույն-արջաբներ, ժանր-ժանրեր,  երկտող-երկտողեր, կնքահայր-կնքահայրեր, պատմաբա-պատմաբաներ, ռուս-ռուսներ, արկղ-արկղեր, աստղ-աստղեր, նոթատետր-նոթատետրեր, փոքրատառ-փոքրատառեր, խաչքար-խաչքարեր, ասուլիս-ասուլիսներ, որմնադիր-որմնադիրներ, գրչատուփ-գրչատուփեր, նավավար-նավավարներ, մարդակեր-մարդակերներ, միջնապատ-միջնապատեր, ձեռնափայտ-ձեռնափայտեր, ականջօղ-ականջօղեր, թումբ-թմբեր, գինետուն-գինետներ, գործարք-գործարքներ, մանկավարժ-մանկավարժներ, ցուցափեղկ-ցուցափեղկեր, օրենսդիր-օրենսդիրներ, լեռնագնաց-լեռնագնացներ, ժամագործ-ժամագործներ, բնագիր-բնագրեր, սարալանջ-սարալանջեր։

 

 

 

 

 

Տնային աշխաշտանք

2. Բարեբախտաբար ինձ հետ դեռևս չի եղել լուրջ անարդարւթյան դեպք:

Սակայն ուզում եմ նկարագրել ոչ այնքան հաճելի միջադեպ,երբ երթուղայինների վարորդները շատ անգամ չեն կանգնում, երբ ոչ այնքան լավ հագնված մարդիկ են կանգնեցնում մեքենան: Կամ խանութում ավելի լավ են սպասարկում բարետես, լավ հագնված մարդկանց կամ երիտասարդների, քան, ծարերի:

Տնային աշխատանք

եր	ներ
ծառեր	Հարուստներ
դաշտեր	ոստիկաններ
գյուղեր	Ձեռներ
քույրեր	կազակներ
հողեր	գյուղացիներ
թույլեր	որդիներ
	ընկերներ
	թախանձանքներ
	եզներ
	տարիներ
	շավիղներ

 

 

 

 

1. Ընդգծի՛ր 5 գոյական, որոնք հոգնակին կազմում են —եր վերջավորությամբ։

• Ոտնաձայններ, հեռագիր-հռագիրեր, կողմնացույցներ, աստղեր, հեռագրասյուններ, սպունգեր, պատմագիրներ, հատակագիծեր, լեզվաբաններ, միջանցքներ։
• Անցաթուղթներ, հեռախոսներ, հողաթումբեր, շարասյուններ, դուստրեր, թաղամասեր, ակնաբույժներ, գրասեղաններ։
• Բեռնակիրներ, քաղաքադռներ, գործատեր, նախագիծներ, հանքափորեր, հանքահորեր, օդանավեր, պարերգեր, սպաներ։

2. Ընդգծի՛ր 5 հավաքական գոյական:
3. Որակ, նախիր, բանակ, մոխիր, ծառաստան, ամանեղեն, Չինաստան, առածանի, լուսեղեն, մատանի։
4. Ժողովուրդ, վտառ, խորհուրդ, զարդեղեն,պատառ, նամականի, հրեղեն, աշխատակազմ, սպեղանի, կաշեկազմ։
5. Խմբաքանակ, ամբոխ, աշակերտություն, այգեստան, նավատորմ, լավություն, մեծաքանակ, միջնորմ, քայլափոխ։
6. Ազատություն, անձնակազմ, ոստիկանություն, նրբակազմ, , հանցախումբ, ազատանի, հողաթումբ, ոհմակ, հովանի, բլրակ:

 

Տնային աշխատանք

1. Ինչի՞ մասին է ստեղծագործությունը:
2. Նկարագրի՛ր պատմվածքի հերոսներին։ Ինչպիսի՞ն էր Օհան-ամու կերպարը։ Կարող ես նկարել նրան՝ ըստ քո պատկերացումների։
3. Դուրս գրի՛ր հատվածներ, որոնք քեզ համար հետաքրքիր էին, ասելիք, խորհուրդ ունեին։
4. Լեզվական առաջադրանք — պատմվածքից դուրս գրի՛ր ածանցավոր և բարդ ածանցավոր բառերը առանձին շարքերով։

1.Ավ. իսահակյանի << Համբերանքի չիբուխը>> ստեղծագործությունն արդարության, հավատարմության, անկոտրունության, բարության և համբերանքի մասին է:

2. Օհան-ամին նահապետական հայի կերպար է: Նրան բնորոշ են իմաստությունը, պայքարող ու չհանձնվող հոգին, աշխատասիրությունը և համբերատարությունը:

Մխոն՝ Օհան-ամու քրոջ որդին ուրախ, անհոգ երիտասարդ էր: Նրան գյուղացիներն անվանում էին << խելառ- խելոք>>, միայն Օհան ամու խոսքերին էր  լուրջ պատասխանում:

3.

Եվ հիշում եմ քո իմաստուն խոսքը, Օհան-ամի. «Մարդը կէրթա, աշխարքը կմնա» ։

 

Օհանը մնաց մենակ և անսասան։ Նա չզիջեց։ Մերժեց հարուստների պատգամը, որ ուղարկել էին նրանք — հանձնվել, զղջալ և թողություն ստանալ։

 

— Էս շուն է. հալա մեկ ասա՝ շուո՜ւն։ Էս մարդ արարած չէ։ Էս՝ կնիկարմայտ չէ։ Էս շուն է — հավատարմություն։ Մարդու բնույթն իսկի չի կրնա հասկանա շան բնույթը։ Մարդը սուտ է, հավատարմությունը մարդու համար անհասկանալի բան է։

 

Ու քանի որ փողը կա, մարդ չկա, քանի իմ ու քու կա, սեր ու խիղճ չկա։ Էդտեղից էլ հարուստ ու աղքատ, զրկող ու զրկվող, բանտ արունհեղություն։

 

Էդպես է աշխարքիս բանը՝ կծծի մարդու վիզը ոջիլը կուտե, փողը՝ ուրիշը։

 

4.  Լեզվական առաջադրանք

 

ածանցավոր	Բարդ ածանցավոր
բախտավոր	թախանձանք
անկրկնելի	միջօրե
անվերադարձ	հնամենի
կարկաչուն
փախստական
անսասան
խղճուկ
վաճառական
տասնյակ
անջնջելի

 

 

 

Հետաքրքիր նյութեր նյարդային համակարգի վերաբերյալ

1.Մարդու ուղեղը միակ օրգանն է, որը ցավ չի զգում, չնայած որ այն կատարում է կենտրոնական նյարդային համակարգի ամենակարևոր գործառույթը:

Ուղեղը ծախսում է օրգանիզմի արտադրած էներգիայի 20 տոկոսը՝ կազմելով մարմնի զանգվածի ընդամենը 2 տոկոսը:

 2. Նեոկորտեքսը մարդկային ուղեղի այն բաղադրիչ մասն է, որը պատասխանատու է լեզվի և գիտակցության համար: Այն կազմում է ուղեղի ընդհանուր զանգվածի 76%-ը:

 3. Ամենահետաքրքիր փաստերից մեկն այն է, որ երբ դիմացինդ հորանջում է, դու էլ ես սկսում հորանջել: Ինչու՞: Քանի որ ուղեղում կան բջիջներ, որոնք կոչվում են հայելի նեյրոններ: Եթե ուղեղի այս բաժինը վնասվի, ապա մարդու համար բարդ կլինի հաղորդակցվել շրջապատի հետ: Աուտիզմով հիվանդ մարդիկ հաճախ են բախվում այս խնդրի հետ: