Դասարանակն աշխատանք

14.05.2018

տային աշխատանք

ՀԱՐցԵՐ Եվ ԱՌԱջԱդՐԱՆքՆԵՐ

1. Ի՞նչը նպաստեց հայկական մշակույթի վերելքին 19­րդ դարի վերջին և 20­րդ դարի սկզբին։ Որո՞նք էին հայկական մշակույթի զարգացման կենտրոնները։

 

1.19­րդ դարի երկրորդ կեսին գիտության ու տեխնիկայի հայտնագործությունները (հեռախոս, ռադիոկապ, ավտոմեքենա, օդանավ և այլն) մեծապես նպաստեցին աշխարհի տարբեր մասերում ապրող ժողովուրդների շփումներին և մշակույթի վերելքին։ Համընդհանուր նվաճումներն իրենց բարերար ներգործությունն ունեցան տարբեր ժողովուրդների, այդ թվում և հայ մշակույթի վրա։ Հայ ժողովրդի զավակները, շփումների մեջ լինելով Եվրոպայի և Ռուսաստանի կենտրոնների հետ, յուրացնում էին այնտեղ ստեղծված արժեքները և ձգտում առաջավոր գաղափարներով լուսավորել հայրենիքն ու հայրենակիցներին։

Մոսկվան, Պետերբուրգը,      Թիֆլիսը,              Կ.            Պոլիսը, Վենետիկը, Զմյուռնիան, Նոր Նախիջևանը հայ մշակույթի նշանավոր կենտրոններ էին։

 

2. Որո՞նք էին ցարական իշխանությունների կողմից հայկական դպրոցների փակման պատճառները։

 

2.Ցարական կառավարությունը, ռուսացման քաղաքականություն վարելով, փաստո րեն խոչընդոտում էր կրթության գործին։ Հատկապես 1880­1890­ական թվականներին իշխանությունները բռնի մեթոդներով փակեցին հայկական շատ դպրոցներ։

 

3. Թվարկե՛ք նոր բացված դպրոցները։ Որո՞նք են դրանցից նշանավորները։ Ի՞նչ դեր խաղացին դրանք կրթական գործում։

 

3.1870ական թվականներին Թուրքիայում գործում էին 450­ից ավելի հայկական դպրոցներ, իսկ XX դ. սկզբին նրանց թիվը անցնում էր 800­ից։ Կ. Պոլսի մոտ գտնվող Արմաշի վանքում հիմնվել էր եկեղեցական բարձրագույն ուսումնարան, որը պետք է նույն դերը կատարեր, ինչ Գևորգյան ճեմարանը Արևելյան Հայաստանում։ Նշանավոր էին Պետերբուրգի բարերար Սանասարյանի` Կարինում հիմնած (1881) վարժարանը, Վանի Երամյան, Սանդխտյան դպրոցները, Ղալաթիայի կենտրոնական վարժարանը և

ուրիշներ։

Հայկական դպրոցներ են հիմնվում նաև Ռուսաստանի, ԱՄՆ­ի, Ֆրանսիայի, Բուլ ղա րիայի և այլ երկրների հայկական գաղութներում։ Այդ դպրոցներից Մխիթարյանների Փարիզի Մուրադյան և Վենետիկի Ռաֆայելյան վարժարանները 1870թ. Վենետիկում միավորվեցին` կազմելով ՄուրադՌաֆայելյան վարժարանը։

 

4. Թվարկե՛ք գիտության այն ճյուղերը, որոնք բարձր զարգացման հասան։

 

4.Հայ գիտական միտքը 19­րդ դարի երկրորդ կեսին զարգացավ գերազանցապես հայոց պատմության, լեզվի և հայագիտության            մյուս      ճյուղերի               ուսումնասիրության ուղղությամբ։

 

5. Ի՞նչ հաջողություններ ձեռք բերվեցին բնագիտության բնագավառում։

Ովքե՞ր են այդ ոլորտի նշանավոր ներկայացուցիչները։

5.19­րդ դարի երկրորդ կեսին լուրջ տեղաշարժեր կատարվեցին նաև բնական գիտությունների մեջ։ Գունավոր հեռուստատեսության և այլ հայտնագործությունների հեղինակ էր Հովհաննես Ադամյանը։ Երկրաբան և քիմիկոս Անդրեաս Արծրունին, որն ավարտել էր Պետերբուրգի և Հայդելբերգի համալսարանները, ուսումնասիրել է Կովկասի և Ուրալի օգտակար հանածոների հանքավայրերը։ Նա առաջնակարգ գիտական հետազոտությունների համար, իսկ Քերովբե Պատկանյանը հումանիտար գիտություններում ընտրվում են Ռուսաստանի

գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ։ Բժիշկ Մարգար Առուստամյանը հռչակվեց պրակտիկ գործերով։ Նա խիզախ պայքար կազմակերպեց 1893թ. Աստրախանում բռնկված և համընդհանուր տագնապ առաջացրած խոլերայի դեմ և փրկեց հազարավոր մարդկանց կյանք։ Ժամա նակակիցները շատ բարձր են գնահատել նրա անձնվեր գործունեությունը։

Քիմիայի բնագավառում մեծ անուն է վաստակել մի շարք աշխատությունների հեղինակ Հակոբ Չամչյանը (1857­-1921), որը գործել է Իտալիայում։ Բժշկության ու բուսաբանության ասպարեզում հայտնի են Ս. Շահամիրյանը, Ն. Տաղավարյանը։

 

Տնային աշհխատանք

1. Ե՞րբ է ստորագրվել հայկական հոգևոր հաստատությունների գույքի բռնագրավ ման մասին հրամանագիրը։ Ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում այն։ Ինչո՞ւ հայ ժողովուրդը մերժեց այդ օրենքը։

 

1.Հրամանագիրը ստորագրվել է 1903թ. հունիսի 12-ին, որն ուղղված էր լուսավորական- կրթական հիմնարկությունների, առաջին հերթին դպրոցների դեմ:

2.Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչը ստիպեց ցարական կառավարությանը չեղյալ հայտարարել 1903թ. հունիսի 12­ի օրենքը։ Ի՞նչ հետևություններ կարելի է անել դրանից։

 

 

2.1904թ. սկսված ռուս- Ճապոնական պատերազմը, հեղափոխական շարժումները, հայ ժողովրդի միահամուռ դիմադրությունը հարկադրեցին կառավարությանը չեղյալ հայտարարել 1903թ. Հունիսի 12-ի օրենքը:

3.Ե՞րբ սկսվեց ռուսական առաջին հեղափոխությունը և ի՞նչ նպատակներ էր հետա պնդում։ Ինչպիսի՞ն է ձեր վերաբերմունքը հեղափոխությունների նկատմամբ։

 

3.Ռուսական I հեղափոխությունը սկսվել է 1905թ. Հունվարի 9-ին  Պետերբուրգում: Այն նպատակ ուներ տապալել ցարիզմը և երկրում հաստատել ժողովրդավարական կարգեր:

4.Ինչպիսի՞ արձագանք գտավ ռուսական առաջին հեղափոխությունը Արևելյան Հայաստանում։ Թվարկե՛ք Արևելյան Հայաստանում տեղի ունեցած առավել հայտնի ելույթները։

 

4. 1905թ. Մարտ- գործադուլ Ալավերդում 1905թ. Գարուն, ամառ-Լոռիում և մի շարք այլ վայրերում գյուղացիական ելույթներ

5.Ի՞նչ նպատակով ցարական կառավարությունը կազմակերպեց հայթաթարական ընդհարումները։ Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ ցարական իշխանությունները որպես թիրախ ընտրեցին հայերին ու թաթարներին։

 

5. Նպատակ ուներ մասնատել ժողովրդի ուժերը կրոնական և ազգային թշնամանք բորբոքել:

6.Ե՞րբ և ինչո՞ւ դադարեցվեցին հայ­թաթարական բախումները։ Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ հետևանքներ ունեցան։

 

6.1906թ. սեպտեմբերին ցարական իշխանությունները դադարեցնում են երկրում բռնկված  ընդհարումերը, քանի որ այլևս կարիք չկար ապակայունացնելու իրադրությունը

 

7. Ի՞նչ ընթացք ունեցավ ռուսական առաջին հեղափոխությունը Հայաստանում և ինչպե՞ս ավարտվեց այն։

 

7. 1904թ. սկսված ռուս­ճապոնական պատերազմը, հեղափոխական շարժումները, հայ ժողովրդի միահամուռ դիմադրությունը հարկադրեցին կառավարությանը հրա ժարվել հակահայ բացահայտ դիրքորոշումից: Իշխանությունները վերադարձրեցին եկեղեցական գույքը և 1905թ. օգոստոսի 1­ի հրովարտակով չեղյալ հայտարարեցին 1903թ. հունիսի 12­ի օրենքը:

 

 

Տնային աշխատանք

1.Բագրատունյաց թագավորության հաստատումից հետո հայկական մշակույթը նոր վերելք ապրեց: Հայկական մշակութային կյանքը բացի վանքերից զարգացում ապրեց նաև քաղաքներում՝ Անիում, Վանում, Դվինում, Կարսում և այլն: Մշակութային ձեռքբերումներից են կրթական համակարգը, պատմագրությունը, մանրանկարչությունը, երաժշտության զարգացումը, գրականությունը և արվեստը:

2. IX դ. վերջերից սկսած հայ պատմագրությունը վերելք է ապրում։ Առաջացան նոր ժանրեր՝ տիեզերական պատմությունը և տարեգրությունը։ Հայոց պատմության շարքը շարունակում են Հովհաննես      Դրասխանակերտցին (Xդ), Արիստակես Լաստիվերցին (XIդ), Կիարակոս Գանձակեցին (XIIIդ)։

Հայ պատմագրության մեջ համաշխարհային պատմության շարադրանքի ժանրը հիմնադրել է Ստեփանոս Տարոնեցին (X-XIդ), որի աշխատությունը կոչվում է«Տիեզերական պատմություն»։ X-XIV դդ. հայ պատմագրության մեջ առանձին տարածաշրջանների պատմության շարադրման ժանրը հիմնադրել է Մովսես Կաղանկատվացին։ X-XIV դդ. հայ պատմիչների և ժամանակագիրների աշխատությունները կարևոր սկզբնաղբյուր են ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլև Առաջավոր Ասիայի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար։

3. Կրթության կազմակերպման «յոթ ազատ արվեստների» համակարգը նոր բաուձրության հասավ։ Այն ներառում էր քերականությունը, տրամաբանությունը, ճարտասանությունը, թվաբանությունը, երկրաչափությունը, երաժշտությունը, աստղագիտությունը։ Դպրոցները հիմնականում եկեղեցու տնօրինության տակ էին։ Կային ծխական, վանական և տաճարային դպրոցներ։ Ձևավորվեցին նոր վարդապետարաններ, ինչպես Սանահինի և Հաղպատի վարդապետարանները։ Կրթական համակարգը հիմնականում բաղկացած էր տարրական և բարձրագույն դպրոցներից։ Նշանավոր կրթական կենտրոններից էին նաև Նարեկի, Անիի, Նոր Գետիկի վարդապետարանները, Գլաձորի համալսարանը, Տաթևի համալսարանը և այլն։

4. Մեծ վերելք էր ապրում հայկական ճարտարապետությունը, հատկապես քաղաքաշինությունը, ամրոցաշինությունը և եկեղեցաշինությունը։ X-XI դդ. հայ ճարտարապետության զարգացման գործում նշանակալից դեր են խաղացել Մանուել և Տրդատ ճարտարապետները։ IX-X դդ. արվեստի ինքնուրույն ճյուղ դարձավ խաչքարային արվեստը։ Վերելք ապրեցին նաև  մանրանկարչությունն ու որմնանկարչությունը։ Զարգացման բարձր մակարդակի հասավ նաև հայ երգարվեստը։ Ծաղկում են ապրում տաղերի արվեստը, հոգևոր երաժշտությունը։

Վահանանց պատերազմ

Վահանանց պատերազմ 481-484 թվականներին Մարզպանական Հայաստանի տարածքում տեղի ունեցած ապստամբություն: Պատերազմը ավարտվեց հայերի հաղանակով:

Պատճառը:
Պարսից թագավորությունը նպատակ էր դրել հավատափոխել հայերին և նրանց միացնել  պարսկստանի հետ:

Նվարսակի հաշտության պայմանագիրը  և նրա նշանակությունը:
Նվարասակի պայմանագիրը վերջ դրեց Վահանանց պատերազմին:  Սասանյան Պարսկաստանը, որին չէր հաջողվել ճնշել Վահան Մամիկոնյանի ուժերի դիմադրությունը, ընդունեց հայկական կողմի պայմանները՝ շնորհելով պարսկական տիրապետության տակ գտնվող Հայաստանի տարածքներին ինքնուրույնություն ներքին կյանքում և առժամանակ հրաժարվելով հայերին դավանափոխ անելու ծրագրերից։

Բյուզանդական կայսրություն

Բյուզանդիա կամ Արևելյան ՀռոմեականԿայսրություն: Մայրաքաղաքը Կոստանդնոպոլիս:

Պատմություն

Հռոմեական կայսրությանը հաջողվել էր նվաճել Արևմտյան Եվրոպան և Միջերկրածովյան շրջանը։ Այս տարածքներում ապրող ազգերը տարբերվում էին միմյանցից մշակույթով և զարգացվածության աստիճանով։ Արևելյան Միջերկրական ծովի պրովինցիաներն ավելի ուրբանիզացված էին և սոցիալապես զարգացած, նախկինում միավորվել էին Մակեդոնական տերության իշխանության տակ և հելլենացված էին: Ի հակադրություն դրան, արևմտյան նահանգները նվազ զարգացած էին։ Հելլենացված Արևելքի և լատինականացված Արևմուտքի միջև այս հակադրությունը դարերի ընթացքում ավելի էր խորանում և վերջիվերջո հանգեցրեց կայսրության բաժանմանը։

Դավիթ Անհաղթ

Դավիթ Անհաղթ, ծնվել է 475թ-ին Տարոնգավառի Ներգին գյուղում: Անհաղթմականունըստացել է փիլիսոփայական վեճերում տարածհաղթանակների համար: Սովորել է ԵգիպտոսիԱլեքսանդրիա քաղաքում: Ուսումնասիրել էհույն փիլիսոփաներ Պլատինի և Արիստոտելիաշխատանքները:

Եզնիկ Կողբացի

Եզնիկ Կողբացին եղել է Մեսրոպ Մաշտոցի աշակերտը: Սկզբից Նաիր ուսուցչի հետ զբաղվել է թարգմանություններով: Ավեի ուշ գրել(Եղծ աղանդնոց) գործոնեությունը, որտեղ հիմանականում հերքումէ հեթանոսությունը և պաշտպանում քրիստոնեությունը:

Արաբական Խալիֆայություն

Արաբները դեռ վաղ ժամանակներից բնակվում էին արաբական թերակղզում: Սկզբում արաբները եղել են ցեղեր, որոնք կռվել են իրար դեմ: 630թ.-ին Մուհամմեդը միավորեց բոլոր արաբական ցեղերը և ստեղծեց արբական խաիֆաությունը: Արաբները 636թ-ին նվաճեցին Միջագետքը և Ասորիքը, իսկ մյուս տարի արդեն ջաղջախեցին Սասանյան Պարսկաստնը:

Արաբները VII դարում կազմակերպում են մի քանի արշավանք դեպի Հայաստան, որոնք ունեին հետախուզական և ավարառուական նպատակներ:

Առաջին անգամ արաբները նրանք մտան 640թ.-ի աշնանը: Նրանք մտան Տարոն և հայող փոքրաթիվ դիմադրությունը ճնշելով հասան Կոգովիտ: Դրանից հետո արաբական զորքերը, անցնելով Հայկական պար լեռնաշղթան, մատան Արարատյան դաշտ: Մեկօրյա կռվից նրանք գրավեցին Դվինը:

Պապականություն.ՈՒրբանոս II-րդ

Ուրբանոսը II -ը եղել է 159-րդ Հռոմի պապը: Ազգությամբ ֆրանսիացի է: 1095թ-ին կլերմոնի ժողովում հայտարարել է Խաչկրաց արշավանք մուսուլմանների դեմ:

Ծնվել է Շամպայն քաղաքում, սովորել է Ռեյմսում, Սուրբ Բրունոյի մոտ: Գրիգոր VII պապը Էդին նշանակում է Օսիտիայի կարդինալ:

Խաչակարց արշավանքներ

Ուրբանոս II-ի խաչակրաց շարժումը անգամ իր ձևաչափն է ստանում Պյաչենցայի ժողովում, որտեղ նա ընդունում է բյուզանդական կայսր Ալեքսիոս Ա Կոմնենոսի պատվիրակին, ով օգնություն էր խնդրում մուսուլմանների պայքարի դեմ:Ֆրանսիական մեծ հեղափոխություն

Ֆրանսիական հեղախողությունը տեղի է ունեցել 1789-1799 թվականներին: Մինչև հեղափոխությունը Ֆրանսիան եղել է իապետություն, բայց հեղափոխություննից հետո Ֆրանսիան միապետությունից դարձավ հանրապետություն:

Հանրապետությունում երկրի կառավարչին ընտրում էին ժամանակով, ամբողջ իշխանությունը նրա ձեռքում չէր, այն բաշխված էր այլ քաղաքական գործիչների վրա:

Բաստիլի բերդ

Բաստիլի բերդը Ֆրանսիայի պատմական ամրոցներից է:

Դա Ֆրանսիայի գլխավոր բանտն էր, նա հայտնի է իր խստությամբ և վատ պայմաններով: Այնտեղ պահում էին ամենավտանգավոր հանծագործներին:

Ազատութուն`

Հանրապետական կարգախոսի առաջին բառը ազատությունն է: Մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրում ազատությունը բնորոշվում է հետևյալ կերպ. «Ազատությունը հնարավորություն էանել ամենը, ինչը վնաս չի հասցնում ուրիշին»:

Նապոլեոն Բոնապարտ

Նապոլեոն Բոնապարտը ծնվել է փաստաբանների ընտանիքում: 1784թ.-ին ավարտել է Բրեինի ռազմական դպորցը, 1784-85թթ.-ին սովորել է Փարիզի ռազմական դպրոցում: Ծառաությունը սկսել է 1875թ.-ն, որպես հրետանային գնդի կրտսեր լեյտենանտ:  Ռազմական բացառիկ ընդունակությունների շնորհիվ 8 տարում դարձել է գեներալ:

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կազմավորում

Պատմական ժամանակաշրջան, որի ընթացքում կազմավորվեց աշխարհի գերտերություններից մեկըԱՄՆ-ն։ Մինչև 18-րդ դարը եղել է Անգլիական գաղութ և կառավարվում էր Անգլիական միապետի կոմից նշանակված նահանգապետով:

ԱՄՆ-ի ազատագրական պատերազմը

18-րդ դարի 60-70-ականների Ամերիկացիները միավորվեցին իրենց հարևան Կանադայի հետ և դեմ ելան Անգլիաին : 1775 թվականին սկսվեց ԱՄՆ-ի կողմից մղվող անկախության պատերազմը և ավարտվեց միայն 1783 թվականին։ 1783  թվականին կնքվեց հաշտության պայմանագիրը, որով ԱՄՆ-ն և Կանադան ստանում էին դոմինիոնի կիսագաղութի գարգավիճակ։

Տեխաս

Տեխաս, նահանգ ԱՄՆ-իհարավային մասում:Տեխասը տարածքով ևբնակչությամբ գտնվում էերկրորդ տեղում ԱՄՆ-ում:Սահմանում է Մեքսիսքայինհարավից, ՆյուՄեքսիքոյին,արևմուտից Օկլահոմային հյուսիսից, Արկանզասին հյուսիս արևելքիցև Լուիզիանային արևելքից։

Հյուստոնը Տեխասի ամենամեծ քաղաքն է ևչորրորդ ամենախոշորը ԱՄՆ—ում,մինչդեռ Սան Անտոնիոն երկրորդխոշորագույնն է նահանգում և յոթերորդամենամեծը ԱՄՆ—ում։ Մյուս մեծքաղաքներն են Էլ Պասոն և Օսթինը, որընահանգի կենտրոնն է։ Տեխասիմականունն է Lone Star State, որպեսզիընգծվի այն հանգամանքը, որ Տեխասը եղելէ նախկին անկախ պետություն և ստացել էանկախությունը Մեքսիկայից: Նահանգի անվանումը եկել է «Tejas»բառից, ինչը նշանակում է ընկեր Կադդո լեզվով:

Տնային աշհխատանք

1. Ե՞րբ է ստորագրվել հայկական հոգևոր հաստատությունների գույքի բռնագրավ ման մասին հրամանագիրը։ Ի՞նչ նպատակ էր հետապնդում այն։ Ինչո՞ւ հայ ժողովուրդը մերժեց այդ օրենքը։

 

1.Հրամանագիրը ստորագրվել է 1903թ. հունիսի 12-ին, որն ուղղված էր լուսավորական- կրթական հիմնարկությունների, առաջին հերթին դպրոցների դեմ:

2.Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչը ստիպեց ցարական կառավարությանը չեղյալ հայտարարել 1903թ. հունիսի 12­ի օրենքը։ Ի՞նչ հետևություններ կարելի է անել դրանից։

 

 

2.1904թ. սկսված ռուս- Ճապոնական պատերազմը, հեղափոխական շարժումները, հայ ժողովրդի միահամուռ դիմադրությունը հարկադրեցին կառավարությանը չեղյալ հայտարարել 1903թ. Հունիսի 12-ի օրենքը:

3.Ե՞րբ սկսվեց ռուսական առաջին հեղափոխությունը և ի՞նչ նպատակներ էր հետա պնդում։ Ինչպիսի՞ն է ձեր վերաբերմունքը հեղափոխությունների նկատմամբ։

 

3.Ռուսական I հեղափոխությունը սկսվել է 1905թ. Հունվարի 9-ին  Պետերբուրգում: Այն նպատակ ուներ տապալել ցարիզմը և երկրում հաստատել ժողովրդավարական կարգեր:

4.Ինչպիսի՞ արձագանք գտավ ռուսական առաջին հեղափոխությունը Արևելյան Հայաստանում։ Թվարկե՛ք Արևելյան Հայաստանում տեղի ունեցած առավել հայտնի ելույթները։

 

4. 1905թ. Մարտ- գործադուլ Ալավերդում 1905թ. Գարուն, ամառ-Լոռիում և մի շարք այլ վայրերում գյուղացիական ելույթներ

5.Ի՞նչ նպատակով ցարական կառավարությունը կազմակերպեց հայթաթարական ընդհարումները։ Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ ցարական իշխանությունները որպես թիրախ ընտրեցին հայերին ու թաթարներին։

 

5. Նպատակ ուներ մասնատել ժողովրդի ուժերը կրոնական և ազգային թշնամանք բորբոքել:

6.Ե՞րբ և ինչո՞ւ դադարեցվեցին հայ­թաթարական բախումները։ Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ հետևանքներ ունեցան։

 

6.1906թ. սեպտեմբերին ցարական իշխանությունները դադարեցնում են երկրում բռնկված  ընդհարումերը, քանի որ այլևս կարիք չկար ապակայունացնելու իրադրությունը

 

7. Ի՞նչ ընթացք ունեցավ ռուսական առաջին հեղափոխությունը Հայաստանում և ինչպե՞ս ավարտվեց այն։

 

7. 1904թ. սկսված ռուս­ճապոնական պատերազմը, հեղափոխական շարժումները, հայ ժողովրդի միահամուռ դիմադրությունը հարկադրեցին կառավարությանը հրա ժարվել հակահայ բացահայտ դիրքորոշումից: Իշխանությունները վերադարձրեցին եկեղեցական գույքը և 1905թ. օգոստոսի 1­ի հրովարտակով չեղյալ հայտարարեցին 1903թ. հունիսի 12­ի օրենքը:

 

Տնային աշխհատանք

1. Ի՞նչը նպաստեց հայկական մշակույթի վերելքին 19­րդ դարի վերջին և 20­րդ դարի սկզբին։ Որո՞նք էին հայկական մշակույթի զարգացման կենտրոնները։

 

1.19­րդ դարի երկրորդ կեսին գիտության ու տեխնիկայի հայտնագործությունները (հեռախոս, ռադիոկապ, ավտոմեքենա, օդանավ և այլն) մեծապես նպաստեցին աշխարհի տարբեր մասերում ապրող ժողովուրդների շփումներին և մշակույթի վերելքին։ Համընդհանուր նվաճումներն իրենց բարերար ներգործությունն ունեցան տարբեր ժողովուրդների, այդ թվում և հայ մշակույթի վրա։ Հայ ժողովրդի զավակները, շփումների մեջ լինելով Եվրոպայի և Ռուսաստանի կենտրոնների հետ, յուրացնում էին այնտեղ ստեղծված արժեքները և ձգտում առաջավոր գաղափարներով լուսավորել հայրենիքն ու հայրենակիցներին։

Մոսկվան, Պետերբուրգը,      Թիֆլիսը,              Կ.            Պոլիսը, Վենետիկը, Զմյուռնիան, Նոր Նախիջևանը հայ մշակույթի նշանավոր կենտրոններ էին։

 

2. Որո՞նք էին ցարական իշխանությունների կողմից հայկական դպրոցների փակման պատճառները։

 

2.Ցարական կառավարությունը, ռուսացման քաղաքականություն վարելով, փաստո րեն խոչընդոտում էր կրթության գործին։ Հատկապես 1880­1890­ական թվականներին իշխանությունները բռնի մեթոդներով փակեցին հայկական շատ դպրոցներ։

 

3. Թվարկե՛ք նոր բացված դպրոցները։ Որո՞նք են դրանցից նշանավորները։ Ի՞նչ դեր խաղացին դրանք կրթական գործում։

 

3.1870ական թվականներին Թուրքիայում գործում էին 450­ից ավելի հայկական դպրոցներ, իսկ XX դ. սկզբին նրանց թիվը անցնում էր 800­ից։ Կ. Պոլսի մոտ գտնվող Արմաշի վանքում հիմնվել էր եկեղեցական բարձրագույն ուսումնարան, որը պետք է նույն դերը կատարեր, ինչ Գևորգյան ճեմարանը Արևելյան Հայաստանում։ Նշանավոր էին Պետերբուրգի բարերար Սանասարյանի` Կարինում հիմնած (1881) վարժարանը, Վանի Երամյան, Սանդխտյան դպրոցները, Ղալաթիայի կենտրոնական վարժարանը և

ուրիշներ։

Հայկական դպրոցներ են հիմնվում նաև Ռուսաստանի, ԱՄՆ­ի, Ֆրանսիայի, Բուլ ղա րիայի և այլ երկրների հայկական գաղութներում։ Այդ դպրոցներից Մխիթարյանների Փարիզի Մուրադյան և Վենետիկի Ռաֆայելյան վարժարանները 1870թ. Վենետիկում միավորվեցին` կազմելով ՄուրադՌաֆայելյան վարժարանը։

 

4. Թվարկե՛ք գիտության այն ճյուղերը, որոնք բարձր զարգացման հասան։

 

4.Հայ գիտական միտքը 19­րդ դարի երկրորդ կեսին զարգացավ գերազանցապես հայոց պատմության, լեզվի և հայագիտության            մյուս      ճյուղերի               ուսումնասիրության ուղղությամբ։

 

5. Ի՞նչ հաջողություններ ձեռք բերվեցին բնագիտության բնագավառում։

Ովքե՞ր են այդ ոլորտի նշանավոր ներկայացուցիչները։

5.19­րդ դարի երկրորդ կեսին լուրջ տեղաշարժեր կատարվեցին նաև բնական գիտությունների մեջ։ Գունավոր հեռուստատեսության և այլ հայտնագործությունների հեղինակ էր Հովհաննես Ադամյանը։ Երկրաբան և քիմիկոս Անդրեաս Արծրունին, որն ավարտել էր Պետերբուրգի և Հայդելբերգի համալսարանները, ուսումնասիրել է Կովկասի և Ուրալի օգտակար հանածոների հանքավայրերը։ Նա առաջնակարգ գիտական հետազոտությունների համար, իսկ Քերովբե Պատկանյանը հումանիտար գիտություններում ընտրվում են Ռուսաստանի

գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ։ Բժիշկ Մարգար Առուստամյանը հռչակվեց պրակտիկ գործերով։ Նա խիզախ պայքար կազմակերպեց 1893թ. Աստրախանում բռնկված և համընդհանուր տագնապ առաջացրած խոլերայի դեմ և փրկեց հազարավոր մարդկանց կյանք։ Ժամա նակակիցները շատ բարձր են գնահատել նրա անձնվեր գործունեությունը։

Քիմիայի բնագավառում մեծ անուն է վաստակել մի շարք աշխատությունների հեղինակ Հակոբ Չամչյանը (1857-­1921), որը գործել է Իտալիայում։ Բժշկության ու բուսաբանության ասպարեզում հայտնի են Ս. Շահամիրյանը, Ն. Տաղավարյանը։